Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia nowej wystawy przedstawiającej makatki kuchenne które kiedyś były dekoracją prawie każdej kuchni. Wystawa zgromadzona od osób prywatnych. Trwać będzie od 10 listopada 2023 r. do 18 lutego 2024 r.

WYSZYWANE DOBRE RADY

Na wystawie „Makatki – kuchenne literatki” prezentujemy prace pochodzące ze zbiorów: Muzeum Regionalnego w Środzie Śląskiej oraz Marii Brajczewskiej, Anny Bystrzanowskiej, Ludwiki Cherubin, Eleonory Kisteli-Dżus, Ireny Jakubowskiej, Barbary Jasińskiej, Małgorzaty Sokołowskiej, Marii Miłek, Bartka Nowaka, Beaty Bartoch i Wandy Trebus, Krystyny Pyrtak, Olgi Saganowskiej. Oglądając wystawę przekonacie się Państwo, że niektóre z Pań są również autorkami makatek. Wyszywaniem zajmowały się w domach rodzinnych bądź na lekcjach ZPT. (zajęcia praktyczno-techniczne). Część z nich wyszywana była przez mamy, babcie czy teściowe. Najstarsze pochodzą z lat 40-tych XX w.

Do polskich domów makatki przywędrowały z Niemiec i Holandii po I wojnie światowej, rozpowszechniły się w latach 50 i 60 XX wieku. Umieszczano je w centralnych miejscach, by były widoczne po wejściu do pomieszczenia najczęściej nad stołem, kuchnią, przy szafkach z wodą. Podkreślały porządek, przytulność domu i gospodarność właścicieli, a umieszczone na nich napisy miały wskazywać i przypominać normy i zasady postępowania w życiu.

Wyszywane najczęściej ściegiem sznureczkowym pojedynczą nicią w kolorze niebieskim lub czerwonym, wykrochmalone i starannie wyprasowane wieszano w kącikach czystości, nad wiadrami, przy kuchniach i nad stołem, w pokojach dziecięcych, zawsze w dobrze widocznych miejscach. Chroniły ściany od zabrudzenia, demonstrowały też czystość i dbałość o higienę oraz gospodarność mieszkańców.

Makatki są rodzajem amatorskiej sztuki, często stawały się okazją do pokazania umiejętności plastycznych i hafciarskich oraz inwencji twórczej gospodyń domowych. Były skarbnicą i przekaźnikiem ludowych przysłów, życzeń, złotych myśli, modlitw.

W latach 70 XX w. pojawiły się makatki drukowane, pochodzące z produkcji fabrycznej. Ich kompozycja była wzorowana na makatkach haftowanych. Składały się z tych samych dwóch elementów – rysunku i tekstu, tj. scenki rodzajowej, otoczonej bordiurą w postaci wici z dekoracyjnych kwiatów, liści, owoców oraz dopełniającym je napisem (przysłowiem, złotą myślą, życzeniem).

Z czasem te haftowane i drukowane tkaniny przestano kupować i ozdabiać nimi wnętrza. Dlaczego? Zmieniła się moda, większa była też dostępność innych elementów dekoracyjnych. To się zmienia, makatki wracają do łask i zdobią wnętrza współczesnych kuchni, można więc je spotkać nie tylko w muzeach.